İSTANBUL GENÇLİĞİ ALARM VERİYOR:

İstanbul Planlama Ajansı'nın yaptığı çalışmalara göre 20 yıl öncesine göre gençlerin ekonomik durumu kötüleşti, sosyal yaşam kısıtlandı ve yurttan ayrılma isteği arttı.

İPA Kent Gündemi Araştırmaları tarafından Nisan 2025'te yayınlanan özet bir rapor, İstanbul'da yaşayan 18-30 yaş arası gençlerin yaşam koşullarının son 20 yılda önemli düzeyde zorlaştığını ortaya koydu. Araştırma, artan geçim yoksulluğu, gelecek belirsizliği, eğitimden istihdama geçişte yaşanan zorluklar ve sosyal hayatta kalmanın gençlerin temel sorunları halinde geldiğini gösteriyor. Bulgular, gençlerin yarısından fazlasının yurt içindeki yerleşimini de ortaya koyuyor.

BİR GENÇ NASIL BİR HAYATLA BAŞ ETMEYE ÇALIŞIYOR?

İstanbul'daki 3 milyondan fazla genci (nüfusun %20,63'ü) kapsayan 18-30 yaş grubunu kapsayan odaklı araştırma; anketler, odak grup görüşmeleri, kamu verileri ve uzman bilgiler yönetim birimi. Araştırma, "20 yıl önce İstanbul'da bir genç nasıl bir yaşam sürüyordu, bugün bir genç nasıl bir hayatla başlamaya çalışıyor?" sorusuna yanıt arandı.

• Derinleşen Geçim Sıkıntısı: Araştırmaya katılan gençlerin büyük çoğunluğu (%77,6), gençlerin geçmişine göre daha zor olduklarını yaşadığını belirtiyor. KYK burslarının giriş gücü 2005'ten bu yana altın karşısında %84,5, çay-simit gibi temel ürünler karşısında %84,4 azaldı. Gençler, barınma ve kaliteli gıdaya erişim gibi temel ihtiyaçları karşılamakta zorlanırken, 20 yıl önce barınma bir "tercih" iken bugün bir "kriz" olarak görülüyor.

• Eğitim İşe Dönüşmüyor, Diplomalar Değersizleşiyor: Üniversite mezuniyeti artık iş güvencesi anlamına gelmiyor. Gençlerin %41'i eğitim seviyesindeki işlerde çalışırken, 15-29 yaş arası 4 gençten 1'i (%25,9) ne eğitimde ne istihdamda (NEET). İstihdamda liyakat yerine referansların etkili olduğu algısı yaygın. Bu durum, gençler alan dışı, güvencesiz ve düşük korumalı işlere yöneliyor.

• Kısıtlanan Sosyal ve Kültürel Yaşam: Artan yaşam maliyetleri, gençlerin sosyal ve kültürel etkinliklerinin sergilendiğini ciddi derecede sınırlıyor. 20 yıl önce canlı dönüş hayatı ve erişilebilir kültürel etkinlikler yaygınken, bugün oyuncuların tiyatroya (%15,3 burs oranıyla ayda 6 kez) veya konsere (%46,5 burs oranıyla ayda 2 kez) devam etmekte zorlanıyordu. İBB'nin kamusal alanları, insanlar için "nefes alınabilen" nadir yerler olarak öne çıkıyor.

• Artan Gelecek Kaygısı ve Ertelenen Hayaller: Gençlerin geniş kaygıları %49,2 ile geçim varlığı ve %47,9 ile geleceğin belirsizliği. Bağımsız yaşama adım atma (%78,8 zor buluyor), evlenme (%81,8 zor buluyor) gibi temel hayat adımları maddi değişiklikler erteleniyor. Ev veya araba sahibi olmak gibi hedefler "uzak bir olasılık" olarak bile görülmüyor. Bu durum, gençlik döneminin fiilen uzamasına neden oluyor.

• Yurt Dışı "Zorunlu Alternatif": Bugün gençlerin yarısında (%50,4) yurt projesini düşünüyor; bu oran 20 yıl önce genç olanlarda %35,1 idi. geçmişteki merak ve deneyim odaklı olan yurt dışı seçeneği, günümüzde daha çok Liyakat, adalet, emeğin karşılığını alma ve daha iyi yaşam koşulları arayışından ortaya çıkan bir "mecburiyet" şekli yer almaktadır. Bu hız düzeyine kadar inmiş durumda.

Kent Gündemi Araştırmaları'nın raporu, İstanbul'daki gençlerin yaşadığı dönemler ve artan kırılganlıklara dikkat çekerek, gençlerin ekonomik, sosyal ve psikolojik refahını desteklemeyi bütüncül politikalara ekonomik acil ihtiyaçları vurguluyor.